Vlieg je ook mee met de spreeuwenzwerm?

Sinds dit voorjaar heeft Kees Klomp, lector en schrijver over betekeniseconomie, een groep wetenschappers, bestuurders, koplopers, schrijvers en enthousiastelingen opgeroepen om met elkaar een positief geluid te laten horen in de samenleving. Een positief geluid dat we met elkaar het verschil kunnen maken in de transitie waar we met elkaar voor staan: er is veel te doen als we alle soorten crises opnoemen. Zo is er een beweging van bewegingen ontstaan.

Impact033 onderdeel van deze beweging van bewegingen

Remi-Armand Collaris en Sandra Barth, directeur bestuurders van Impact033, zijn ook onderdeel hiervan en hebben vanaf het begin meegelopen in deze beweging van bewegingen. In maart was de eerste bijeenkomst onder begeleiding van Nynke Visser en Daan Fousert. Deze leverde een aantal groepjes op die met acties aan de slag gingen. Belangrijk resultaat is een manifest, dat aangeeft wat de pijnpunten zijn en waar we met zijn allen aan (willen) werken. Dit was een interactieve en rationele benadering.

Faciliterend aan het mycelium

Vervolgens hebben Jelleke de Nooy, Annelieke Verkerk en Nicole van der Ouw in mei een opstelling georganiseerd. Hierin verbonden de deelnemers zich met het mycelium (waar ik later meer over vertel) waaruit we concludeerden dat we faciliterend zijn aan het mycelium en niet een trekkersrol of leidersrol op ons hoeven te nemen. Dat er behoefte is aan een thuishaven, waar je even kan bijtanken. Dit is herkenbaar: er is niet voor niets zoveel aandacht voor een regeneratieve natuurinclusieve economie. Bij het congres van Het Nieuwe Kompas was bijvoorbeeld ook één van de belangrijkste inzichten dat er meer naar ‘het gebied’ geluisterd moet worden door waterschappen, RWS en ministerie.

Estafettestokje

Er is een afwisselend kernteam ontstaan dat een soort estafettestokje aan elkaar doorgeeft om bijeenkomsten te organiseren. Zo kwam het dat Remi-Armand en Sandra met Peter Bootsma, Nynke Visser, Maria van den Dool en Cas Hendriks bij elkaar kwamen om een bijeenkomst in september voor te bereiden. Ze bouwden hierbij voort op alle inzichten die ze samen met de zwerm die hen voorging, de afgelopen maanden hebben opgedaan.

Van ganzenvlucht naar spreeuwenvlucht

We zijn gewend om een visie te vormen, een ideologie, vervolgens iedereen erachter te scharen en een actieplan te maken. Dat werkt nu niet, we zijn met te veel, de opgave is te groot en de wereld verandert te snel. Bij een bijeenkomst afgelopen vrijdag heeft iemand een poging gedaan om in kaart te brengen welke initiatieven er in het land zijn die actief bouwen aan de transitie naar een duurzamere economie en samenleving. Het nam een vloeroppervlak van 25 m2 in beslag en was zeker niet compleet! Het mooie is dat elk initiatief, elke ganzenvlucht gezamenlijk al een stukje van de uitdagingen van deze tijd aanpakt.

Menselijk lichaam

Elke ganzenvlucht heeft zijn eigen ideologie en gremium en is actief op zijn eigen werkterrein of gebied. En dat is goed, want er is actie nodig op allerlei plaatsen in de samenleving om met elkaar de transitie te versterken. Of dit nu werken aan armoedebestrijding is, een duurzamere voedselketen of het blokkeren van de A12, elk initiatief is waardevol. Jelleke de Nooy-van Tol vergelijkt het met een menselijk lichaam: elk lichaamsdeel heeft zijn eigen functie op zijn eigen terrein en gezamenlijk zorgt het organisch voor jouw persoonlijke groei en ontwikkeling.

Verbinden

Er zijn al veel pogingen gedaan om alle initiatieven aan elkaar te verbinden. Digitaal, met bijeenkomsten (er zijn honderden bijeenkomsten rond transitiethema’s) of door weer een nieuwe groep te vormen met een bestuur. Dat is maar ten dele gelukt. Waarom dan toch bijdragen aan een dergelijke actie? Het belangrijkste is dat de verschillende lichaamsdelen van elkaar weten wat ze doen. Dat ze een beroep op elkaar doen waar nodig, van elkaar leren en elkaars netwerk inzetten. Kortom elkaar versterken. Dat is de verbinding die nodig is, want dan vind je elkaar als het relevant en actueel is. Zo wordt de ganzenvlucht een spreeuwenzwerm die organisch en vloeiend vliegt.

Verschillende perspectieven

Zoals eerder gemeld, elke groep heeft zijn eigen doelen en invalshoeken. Op alle terreinen wordt er hard gewerkt. Door bestuurders, door de wetenschap, door sociale ondernemers en bewonersinitiatieven. Geen wonder dat er daaruit verschillende ‘talen’ ontstaan. De andere woorden die gebruikt worden vormen verschillende perspectieven of invalshoeken: de rationele of de gevoels-/systemische wereld, macro (landelijk) of micro (in wijk of dorp) en links en rechts zijn verschillende talen. Kunst en muziek zijn talen die we allemaal verstaan.

Rode draad

Jelleke De Nooy-van Tol, die haar boek over de bewegingen in de transitie binnenkort gepubliceert, ziet een rode draad in dit geheel: ‘De rode draad is dat we op weg zijn, ieder, als organisatie of netwerk, naar een nieuwe, inclusieve samenleving. Die goed is voor mens en planeet. We doen dat ieder op onze eigen manier, zoals organen in een menselijk lichaam, met specifieke rollen. Wat we tijdens de volgende bijeenkomsten onderzoeken is hoe we elkaar daarin effectiever kunnen versterken (zonder je meteen aan een koepelorganisatie te hoeven onderwerpen). Hoe we elkaar voeden, informeren en van elkaar leren, als een mycelium.

Mycelium

Ik heb nog een uitleg van het mycelium beloofd. We spreken ook wel over fractals of bloemkooltjes: alle activiteit vormen een oneindig web van verbindingen. Elk bloemkooltje overziet zijn unieke stukje én heeft overlap met andere bloemkooltjes. Het mycelium in bossen is een schimmelcultuur die in de grond leeft en bomen met elkaar verbindt. Het is een essentieel deel van een gezonde bodem: zonder mycelium geen leven. Daarom wordt dit woord vaak gebruikt als symbool voor het oneindige netwerk dat we als mensen – en de natuur – met elkaar vormen. Een andere term die we hiervoor gebruiken is meshwork. Dat is een samenstelling van netwerken, bedrijven, organisaties, initiatieven. Het actief bouwen aan een meshwork noemen we weaven of meshworking. Vandaar dat mensen het ook wel hebben over weefsel in plaats van mycelium.

Terug naar de beweging van bewegingen

Onze conclusie voor de WWW beweging: we hoeven niet aan definiëring te doen, we hoeven geen communicatieplan te maken, we hoeven niets te sturen, juist elkaar ondersteunen en elk een thema kiezen dat ons raakt en daarmee aan de slag te gaan is onze opgave. De bijeenkomsten van deze beweging hebben als doel om het mycelium te versterken op plaatsen waar dat nodig is. Waar we nog geen of zwakke verbindingen hebben, op thema of taal om zo gezamenlijk een narratief te vormen. We hoeven alleen af en toe het vliegwiel aan te zwengelen.