Eenzaamheid onder de loep

Door: Sandra Barth

Op 6 maart kwamen betrokkenen vanuit verschillende organisaties en achtergronden samen om een diepere kijk te nemen op het thema eenzaamheid. De bijeenkomst bood ruimte om eenzaamheid onder de loep te nemen door middel van gesprekken, ervaringsuitwisselingen en het verkennen van mogelijke oplossingen. De gemeente Amersfoort pakt samen met vijf andere Europese steden (Dubrovnik, Budapest, Dublin, Valencia, Bielsko-biala) de eenzaamheid aan en gaat samen met kunstenaars aan de slag om te werken aan meer ontmoeting. Samen doen ze dit in het project URBACT Re-Inventing Culture in Urban Places.

Samen eenzaamheid doorgronden

Er werd kort teruggeblikt op de vorige sessie, waarin de deelnemers het als waardevol hebben ervaren om de complexiteit van eenzaamheid te onderzoeken in zichzelf en met elkaar. Jeroen Fikkers, de kunstenaar die het project begeleidt, deelde vervolgens zijn bevindingen uit gesprekken met diverse betrokkenen. Een opvallende uitdaging bleek de onmogelijkheid om bij een activiteit in een wijkcentrum de diepte in te gaan en de moeilijkheid om daadwerkelijk in contact te komen met mensen die eenzaamheid ervaren.

Eenzaamheid onder de loep: vier profielen

De deelnemers gingen vervolgens in groepjes aan de slag met verschillende ‘eenzaamheidsprofielen’. De centrale vraag: welke emoties, gedachten en gevoelens liggen ten grondslag aan deze vormen van eenzaamheid?

1. Fysieke beperking

Mensen met een fysieke beperking ervaren dagelijkse obstakels die hun sociale leven sterk beïnvloeden. Denk aan ontoegankelijke infrastructuur, administratieve lasten en afhankelijkheid van anderen. Dit kan leiden tot moedeloosheid en het gevoel vast te zitten in een eindeloze stroom van regelwerk. Sommigen kiezen er daarom voor om minder vaak de deur uit te gaan, met sociale isolatie als gevolg.

Het beeld dat de groep heeft gecreëerd, symboliseert de moedeloosheid. De moedeloze figuur heeft een (blindengeleidehond) bij zich. De figuur staat op een kubus, die de fysieke infrastructuur weergeeft, waar de persoon in vast zit.

3. Rouw en verlies

Verlies van een partner of dierbare leidt niet alleen tot verdriet, maar ook tot veranderingen in sociale structuren. Weduwen en weduwnaars worden minder uitgenodigd door vriendengroepen, waardoor isolatie op de loer ligt. De behoefte aan warmte, een luisterend oor en betrokkenheid is groot. In sommige gevallen leidt dit tot vastklampen aan anderen of een negatieve spiraal van klagen, wat juist afstand kan creëren.

Dit kunstwerk geeft een bubbelbad aan, waar twee mensen gezellig samen in zitten. De derde wil erbij en kijk smekend, maar neemt geen initiatief. Ook wordt hij/zij niet uitgenodigd.

De rode draden

Tijdens de bijeenkomst kwamen enkele overkoepelende inzichten naar voren:

• Angst en PTSS: Al na 6 tot 8 weken van intense stress of angst kunnen mensen symptomen van PTSS ontwikkelen.
• Geen weg terug: Voor mensen die met rouw en verlies te maken hebben of nieuwkomer zijn, is er geen mogelijkheid om terug te keren naar het oude leven. Dit geldt niet voor ex-gedetineerden, die soms oude contacten opzoeken.
• Energie en acceptatie: Het kost veel moeite en tijd om jezelf opnieuw uit te vinden en te accepteren dat de situatie is zoals die is.
• Hulp vragen is lastig: Niet alleen hulp ontvangen, maar ook weten hoe je de juiste hulp vraagt, is een struikelblok.
• Gebrek aan samenwerking: Veel instanties werken los van elkaar, waardoor mensen tussen wal en schip kunnen belanden.

Wat extra opviel in gesprekken met de gemeente en instanties, was dat de focus vooral ligt op de mensen die eenzaam zijn. Maar hoe zit het met de mensen voor wie sociale verbinding vanzelfsprekend is? Kunnen zij niet een rol spelen in het oplossen van dit vraagstuk?

De volgende stap

Dit was de laatste bijeenkomst waar eenzaamheid onder de loep lag: de onderzoeksfase is afgerond. We gaan nu stappen zetten naar actie. Tijdens de volgende bijeenkomst duiken we dieper in de kaders van URBACT en de gemeente. Aan de hand daarvan gaan we samen brainstormen over concrete activiteiten die in het najaar opgepakt kunnen worden. Deze bijeenkomst zal plaatsvinden op 12 juni. Één ding is zeker: eenzaamheid is een gedeelde verantwoordelijkheid en samen kunnen we bouwen aan oplossingen.

Meld je aan voor de volgende bijeenkomst via de agenda.

Lees meer: